SPARK the Movement bundelt vonken tot duurzaam brandend vuur

*Dit artikel verscheen in de Friese Kansen lustrumkrant van december 2021.

“Het onderwijs is een enorm belangrijke schakel in de transformatie naar een duurzame samenleving. Door vroeg te leren hoe je zorg voor jezelf kunt dragen, maar ook voor anderen en de planeet, wordt het een norm waarnaar je later handelt. Duurzaam doen en denken moet deel uitmaken van het dagelijks leven, het moet net zo gewoon worden als fietsen en eten.” Heleentje Swart van SPARK the Movement voegt de daad bij het woord door bij het interview voor dit artikel twee studenten uit te nodigen die bij haar stagelopen: Max Eisenbart en Tomas van Hermon.

Vele vonkjes maken een vuur; dat is het idee achter SPARK the Movement. Heleentje: “We willen een beweging op gang brengen. Dit doen we door de activiteiten die nu al overal binnen scholen plaats vinden te waarderen en zichtbaar te maken op de SPARK-eregalerij op onze site. Maar we hebben haast, en we willen graag versnellen en zorgen dat het onderwijs meer impact maakt. Dat kan door activiteiten van scholen te verbinden met initiatieven van bedrijven en overheden. Want het vuur gaat pas echt branden als de hele regio de ambitie omarmt om leren voor duurzame ontwikkeling stevig op de kaart te zetten.”

Max en Tomas studeren Global Responsibility and Leadership aan de RUG/Campus Fryslân. Ze weten beiden nog niet of ze verder willen in het onderwijsveld. Maar wel hadden ze het leuk gevonden als op het vwo meer aandacht was geweest voor duurzame thema’s. Max: “Het had wel een meerwaarde gehad als we toen al geleerd hadden om op dat gebied kritisch mee te denken met ondernemers of gemeenten en om duurzame skills te ontwikkelen.”

Van groep 1 tot en met je master

Tomas houdt zich bezig met een inventarisatie van wat er momenteel wél gebeurt in het voortgezet onderwijs. “Ik zie dat er snel wat verandert, er zijn veel initiatieven en projecten. Met daarbij helaas wel de kanttekening dat door corona zaken vertragen.” Heleentje vult aan: “Op mbo-, hbo- en wo-niveau in Friesland zijn we verder: het leren voor duurzaamheid is daar al geïntegreerd in strategisch beleid. Dat is een enorm succes, met name vanwege de samenwerking in deze ambitie. Ik durf wel te zeggen dat we daarmee in Nederland voorop lopen!

Voor het voortgezet en primair onderwijs is het lastiger te integreren. De wil is er wel bij individuele docenten en teams, maar het schoolsysteem is rigide . De Coöperatie Leren voor Morgen lobbyt zich in Den Haag een slag in de rondte om duurzaamheid in het onderwijs geïntegreerd te krijgen. Ondertussen bedient SPARK het onderwijs op maat. Max legt uit: “We gaan met scholen in gesprek hoe duurzame thema’s verbonden kunnen worden met het bestaande curriculum, maar ook hoe deze terug kunnen komen in bijvoorbeeld de bedrijfsvoering. In overleg met docenten en teams maken we duurzaam doen en denken concreet. Want we snappen dat leerkrachten het er niet zomaar even bij kunnen doen. SPARK biedt geen blauwdruk, we gaan uit van wat er al gebeurt, en versterken dat.”

Wortels & Vleugels

Een mooi voorbeeld uit de praktijk is het programma Wortels & Vleugels. Basisscholen en het voortgezet onderwijs in de gemeente Ooststellingwerf hebben onder begeleiding van Kunst&Coo met bedrijven en de gemeente een doorlopende leerlijn duurzaamheid ontwikkeld. Ze koppelen vraagstukken rond verlies van biodiversiteit, afval, duurzame energie enzovoort aan bijvoorbeeld kunst- en cultuureducatie. Heleentje: “Hoe ziet een wereld zonder afval er uit? Hoe kan ik fossielvrij op reis? Hoe maken we de route naar school optimaal geschikt voor insecten? De rol van onze verbeeldingskracht is niet te onderschatten om hier oplossingen voor te vinden. Dit werkt geweldig, ik ben hier heel trots op.”

Duurzaamheid is meer

De zeventien duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals, SDG) van de Verenigde Naties vormen een belangrijke leidraad om over duurzaamheid te praten. Dit gaat natuurlijk over het milieu, grondstoffen, CO2 uitstoot enzovoort. Maar ook over gender, armoede en het ontwikkelen van een circulaire economie. Deze onderwerpen moeten de waarden bepalen waarnaar wij leven. Heleentje: “Dit zijn grote woorden, maar we moeten ook groter leren denken! Kinderen die nu geboren worden maken de eeuwwisseling naar de 22e eeuw mee – wat voor wereld laten we hen na?

Ons handelen afstemmen op een toekomstwaardige wereld kan niet snel genoeg gaan, daar hebben we iedereen bij nodig. Dat we nu door de VN zijn erkend als RCE Fryslân betekent dat we daar goed mee op weg zijn. We zijn daarmee aangesloten op een internationaal netwerk van regio’s die, net als wij, expertise ontwikkelen op het gebied van leren voor duurzame ontwikkeling.”

Internationale conferentie in Friesland

De Verenigde Naties heeft Friesland erkend als RCE Fryslân.: een Regional Community of Expertise, op het gebied van leren voor duurzame ontwikkeling. Daarom organiseert SPARK op 8 februari een internationale conferentie: The European RCE Meeting. Deze zal online plaatsvinden, vanuit Leeuwarden. Wetenschappers, kunstenaars en professionals uit alle lagen van het onderwijs buigen zich over de centrale vraag: ‘Hoe kan het onderwijs de transitie naar een duurzame regio versnellen? En hoe gaan we onze gemeenschappelijke verbeeldingskracht inzetten om écht anders te gaan handelen?’ Iedereen in het onderwijsveld is van harte uitgenodigd; meer informatie staat op de website: sparkthemovement.nl.

Meer weten?

De website biedt een indrukwekkende schat aan informatie en inspiratie.